Stille omgang en Plechtige Omgang

Stille Omgang

Traditiegetrouw vindt deze plaats in de periode van de noveen van de Zoete Lieve Vrouw, vanaf 7 juli. Dat wil niet zeggen dat deze data altijd vaststaand zijn geweest. Met de datum is door de loop van de tijd (zelfs eeuwen) geschoven. De periode waarin de Noveen in ieder geval plaatsvond, was traditiegetrouw voor de zogenaamde tweede zondag na Onze Lieve Vrouw Visitatie. Dit was volgens de oude liturgische kalender  – van voor het Tweede Vaticaans Concilie van 1969- zijnde de periode na 2 juli.
Onze Lieve Vrouwe Visitatie betreft het Bijbelverhaal van het bezoek van de H. Maagd Maria aan haar nicht Elisabeth. Naar het Evangelie van Lucas H. 1, verzen 39-56. In 1969 is deze feestdag verplaatst van 2 juli naar 31 mei . Nu vindt de noveenperiode plaats vanaf de feestdag van de Zoete Lieve Vrouw van Den Bosch 7 juli. Zij duurt nu standaard tot en met 15 juli van elk jaar.

Hoe het gebruik van de Stille Omgang door de eeuwen tot stand kwam, is onduidelijk. Wel is het zo dat Bossche vrouwen uit de lagere standen vanaf 1830 begonnen zijn met het herstel van de Stille Omgang. Dit geschiedde door het lopen daarvan met hun kinderen in het jaar dat de Belgische Omwenteling (afsplitsing van Nederland) begon. Dit staat in de jaarrede (jaarverslag van de proost uit 1899) vermeld.

In 1866 kreeg de Stille Omgang wederom een flinke impuls. Tijdens dit jaar dat de cholera uitbrak, week men bewust af van de originele bedevaartsroute door de stad. Hierdoor betrok men vervolgens ook het Mariabeeld in de Kapel van Pompe en de Man in de Lepelstraat bij de route. De route van de Omgang liep eerst namelijk vanuit origine vanuit de Postelstraat naar de Kruisstraat en de Visstraat. Vanaf 1866 echter ook door de Korenbrugstraat en de Vismarkt/Lepelstraat om vervolgens via (ook) de Visstraat te gaan.

De Vereniging Mannenomgang heeft in 1866 het initiatief tot steun van de traditie van de Stille Omgang krachtig ondersteund.

Plechtige omgang eerste helft 20e eeuw. Een tweetal films zonder geluid.
Plechtige Omgang

In 1916 vierde de Vereniging Mannenomgang haar 50-jarig jubileum. Deze Vereniging heeft toen met een aantal andere rooms-katholieke verenigingen in de stad een Plechtige Omgang gehouden. Hier was evenwel de Broederschap van de Zoete Lieve Vrouw niet bij betrokken.  Dit werd vanuit enthousiasme van de bevolking meteen een groots succes.  De datum vond plaats, om en nabij de zondag van 7 juli, de feestdag van de Zoete Lieve Vrouw. Deze Plechtige Omgang volgde ook bewust de traditionele beeweg.

Na het grote succes van 1916 heeft de broederschap van de Zoete Lieve Vrouw vervolgens de organisatie op zich genomen. Er is toen een commissie voor de omgang benoemd. Deze commissie droeg zorg voor een vanaf die tijd jaarlijks terugkerende Plechtige Omgang. Deze omgang werd lange tijd jaarlijks grootser en uitbundiger van opzet. Vanaf 1932 werd voorts ook het miraculeuze beeld van de Zoete Lieve Vrouw in de Plechtige Omgang meegevoerd. Dit was een gebruik dat tot die tijd vanwege het processiekarakter daarvan door de Plebaan was geweigerd.

Andere tijden

In de Tweede Wereldoorlog mocht de Plechtige Omgang helemaal niet plaatsvinden. Dat werd door de Duitse bezetter verboden. Na de oorlog kwam de traditie echter groots terug. Daarna werd in 1953, het eeuwfeest van de terugkeer van de Zoete moeder, een groots Mariacongres in de stad gehouden. Toen is ook een aparte stichting voor de Plechtige Omgang opgericht.

De tijdrovende en kostbare organisatie van de Plechtige Omgang was op een gegeven moment niet meer te doen. Vanaf 1956 is de omgang dan ook niet meer jaarlijks, maar om de drie jaar gehouden. De maatschappelijke veranderingen maakten tevens dat de Omgang in de jaren ’60 niet meer paste. In 1966 blies men de Omgang vanwege een gebrek aan deelnemers af. De Omgang van 1967 was tot op de dag van vandaag de laatste in de reeks.